Tsunami Nedir Nasıl Oluşur?

Tsunami Nedir Nasıl Oluşur? Okyanuslara ve denizlere yakın olan yerlerde görülen doğal afetlerden biri, tsunamidir. Su altındaki deprem olarak da adlandırılır. Hafif geçebilen bir doğal afet olmadığı için birçok can ve mal kaybına neden olabilir.

Dünya çapında tarihe kazınmış birçok tsunami felaketi vardır. Hepsi ürküten anlar yaşatmıştır. Bu yaşananlar, tsunami konusunda merak uyandırır. Tsunami hakkında bilinçlenmek, gereken önlemlerin alınması noktasında yardımcı olabilir.

Tsunami Nedir?

Volkan patlaması gibi nedenlerden dolayı deniz ya da su tabanında deprem olmasına tsunami denir. Dünyada sık görülmeyen, ancak görüldüğünde felaketlere yol açan bir doğal afettir. Bu zamana kadar hafif atlatılan bir tsunami olmamıştır. Çünkü depreme dayalı, dalgalanma sık ve sert olduğu için birçok yerin hasar görmesine ve can kaybına neden olmuştur.

Tsunami Nasıl Oluşur?

Tsunami tanımı yaparken oluşumundan biraz bahsedilir. Ancak bazı detayları bilmek gerekir. Bu detaylar, alınacak önlemler açısından fayda sağlar. Deniz ya da okyanusun altında deprem olduğunda ya da bir volkan patladığında sular yukarı doğru hızlı bir şekilde ilerler. Bir tür su patlaması yaşanır. Bu da suyun tek bir yönde değil, iki yönde birden ilerlemesine neden olur.

Sular iki yönde ilerlediği için dalgalanma aniden durur. Ardından büyük ve hızlı dalgalar oluşmaya başlar. Su, deniz ya da okyanustan taşar.

Deprem ya da volkanik patlama kıyıya yakın yerde meydana gelirse felaketler olmadan durum anlaşılabilir. Ancak çevre ciddi zarar görür.

Tsunamiyi İklim Etkiler Mi?

Tsunami, deniz ve okyanuslar da görüldüğü için karasal iklim de görülmesi mümkün değildir. Ancak çevresindeki şehirlerde çok şiddetli görüldüyse etkisi hafif de olsa hissedilebilir.

Bunun dışında şehir ikliminin, tsunami oluşumda etkisi yoktur. Tropikal iklim görülen yerlerde sık görülür.

Nerelerde Sık Görülür?

Yaşanan tsunami etkisi ile dünyada hemen duyulan ve ardından aynı doğal afetin oluşma ihtimali olan birçok yer bulunuyor. Ülkemizden İstanbul, bu yerlere örnek olarak verilebilir. Bunun dışında İzmir, İzmit, Fethiye ve İskenderun çevresinde görülme ihtimali vardır.

Türkiye dışında Los Angeles, New York, Tokyo, San Francisco, Lima, Genova ve Jakarya, tsunami yaşanma ihtimali yüksek yerlerdir.

Ne kadar yıkıcı olabilir?

2004 yılında Hint Okyanusu tsunamisi Hindistan, Sri Lanka, Endonezya ve Tayland da dahil olmak üzere 14 ülkede tahminen 225.000 kişiyi öldürdü. Sumatra adası yakınlarındaki güçlü bir depremden kaynaklandı ve 100 fit yüksekliğe kadar dalgalar oluşturarak bölgenin kıyı şeridine yayıldı.

2011’de Japonya’yı vuran tsunami , ülkenin doğu kıyısındaki bir denizaltı depreminden kaynaklandı. Deprem, sahilin bazı kesimlerinde 133 feet’e kadar dalgaları tetikleyerek 15.000’den fazla ölüme neden oldu ve Fukushima nükleer santraline zarar verdi.

ABD’deki en güçlü tsunami, 1964’te Alaska’da meydana gelen 9.2 büyüklüğündeki depremden kaynaklandı . Çoğu depremin kendisi değil, kıyıdaki birçok binayı tahrip eden ve petrol depolama tanklarını ateşe veren tsunami sonucu 139 kişiyi öldürdü. .

Tsunami Sırasında Ne Yapılmalıdır?

Hiçbir doğal afet hafife alınamaz. Şiddeti düşük olsa bile bu büyük felaketlerin habercisi olabilir. Tsunami, bu doğal afetlerden biridir. Öncelikle doğal afetler hakkında bilinçlenmek, bir insanlık görevi olarak sayılabilir.

Tsunami sırasında yapılacak bazı şeyler, kayıpların en aza indirilmesine yardımcı olabilir. Bunlar;

• Yüksek yerlere doğru hareket edilmelidir.
• İlk dalga sonrasında durulmamalıdır. Diğer dalgalar, daha büyük ve tehlikeli olabilir.
• Paniğe kapılmak yerine soğukkanlı olunmaya çalışılmalıdır.

Tsunami ürpertici bir doğal afettir. Ancak gerekenlerin yapılmaması, dalgaların hafife alınması ve panik yapılması, hiçbir fayda sağlamayacağı gibi can ve mal kayıplarının artmasına neden olabilir.

Tsunamiler, aşağıdakiler tarafından tetiklenen okyanus dalgalarıdır:

• Okyanusun yakınında veya altında meydana gelen büyük depremler
• Volkanik patlamalar
• Denizaltı heyelanları
• Büyük hacimlerde enkazın suya düştüğü karadaki heyelanlar

Bilim adamları “gelgit dalgası” terimini kullanmazlar çünkü bu dalgalara gelgitler neden olmaz. Tsunami dalgaları, rüzgar ve fırtınalar tarafından üretilen tipik okyanus dalgalarından farklıdır ve çoğu tsunami, sörfçüler arasında popüler olan kıvrılan, rüzgarın oluşturduğu dalgalar gibi “kırılmaz”.

Tsunamiler tipik olarak, güçlü akıntılarla hızla yükselen bir gelgit gibi karaya akın eden birden fazla dalgadan oluşur. Tsunamiler kıyıya yaklaştıklarında, normal sudan çok daha iç kesimlere uzanan çok hızlı hareket eden bir gelgit gibi davranırlar. Kıyı şeridinin yakınında tsunamiye neden olan bir rahatsızlık meydana gelirse, ortaya çıkan bir tsunami dakikalar içinde kıyı topluluklarına ulaşabilir. Temel bir kural, tsunamiyi görürseniz, onu geçmek için çok geç olduğudur. Küçük tsunamiler bile (örneğin 6 fit yüksekliğinde), birinin ayaklarını yerden kesebilecek son derece güçlü akımlarla ilişkilidir. Sahille olan karmaşık etkileşimlerin bir sonucu olarak, tsunami dalgaları saatlerce devam edebilir.

Tsunami Videolar