Uyku nedir?

Uyku, tüm hayvan türlerinde ortak olan fizyolojik bir davranıştır. İnsan yaşamının yaklaşık üçte birini oluşturur. Uykunun tam işlevleri tam olarak bilinmemekle birlikte, uzun süreli uyku yoksunluğu ciddi fiziksel bozulmaya, ardından bilişsel kayıplara ve nihayetinde ölüme yol açtığından, hayatta kalmak için gerekli görünmektedir.

Uyku bozuklukları, hemen hemen tüm psikiyatrik rahatsızlıkların göstergesi oldukları için klinik açıdan önemlidir.

Uykunun tanımı

Uyku, çevresel uyaranlara karşı farkındalığın azaldığı bir durumdur. Uyku, hızla tersine çevrilebilmesi nedeniyle koma, kış uykusu ve ölüm durumlarından farklıdır.

Uyku evreleri

Diğer memelilerin çoğu gibi, insanlar da iki tür uyku gösterir: –

• hızlı göz hareketi (REM)
• hızlı olmayan göz hareketi (NREM) uykusu

Elektroensefalogram veya EEG kullanılarak değerlendirildiğinde, bu uyku türlerinin her ikisi de farklı özelliklere sahiptir.

EEG, uyanık durumda ve uyku sırasında beyindeki beyin aktivitelerini ve elektriksel uyarıları izler. REM ve NREM uykusu da fiziksel özellikler açısından birbirinden farklıdır.

İyi Bir Gece Uykusu Almak için İpuçları

Yeterince uyumak sağlığınız için iyidir. İşte uykunuzu iyileştirmek için birkaç ipucu:

Bir program belirleyin – her gün aynı saatte yatın ve uyanın.

Günde 20 ila 30 dakika, ancak yatmadan birkaç saat önce egzersiz yapın.

Günün geç saatlerinde kafein ve nikotin ile yatmadan önce alkollü içeceklerden kaçının.

Yatmadan önce rahatlayın – sıcak bir banyo yapmayı, kitap okumayı veya başka bir rahatlatıcı rutini deneyin.

Neden Uykuya İhtiyaç Duyarız?

Hayatta kalmak

Bilim adamları hala insanların neden uykuya ihtiyaç duyduklarını tam olarak öğrenmeye çalışsalar da, hayvan çalışmaları hayatta kalmak için uykunun gerekli olduğunu gösteriyor. Örneğin, fareler normalde iki ila üç yıl yaşarken, REM uykusundan yoksun olanlar ortalama olarak sadece 5 hafta, tüm uyku evrelerinden yoksun bırakılan fareler ise sadece yaklaşık 3 hafta yaşarlar. Uykudan mahrum bırakılan farelerde ayrıca anormal derecede düşük vücut ısıları ve kuyruklarında ve patilerinde yaralar oluşur

Sinir Sisteminin Çalışmasını Sağlamak İçin

Sinir sistemlerimizin düzgün çalışması için uyku gerekli görünüyor. Çok az uyku bizi uykulu yapar ve ertesi gün konsantre olamamamıza neden olur. Aynı zamanda hafıza ve fiziksel performansın bozulmasına ve matematik hesaplamaları yapma yeteneğinin azalmasına yol açar. Eğer uyku yoksunluğu devam halüsinasyonlar ve ruh hali gelişebilir. Bazı uzmanlar, uykunun, biz uyanıkken kullanılan nöronlara kendilerini kapatma ve onarma şansı verdiğine inanıyor.

Büyümemizi Sağlamak İçin

Derin uyku, çocuklarda ve genç erişkinlerde büyüme hormonunun salınmasıyla çakışır. Vücut hücrelerinin çoğu, derin uyku sırasında protein üretiminin arttığını ve protein yıkımının azaldığını gösterir. Proteinler, hücre büyümesi ve stres ve ultraviyole ışınları gibi faktörlerin neden olduğu hasarın onarımı için gerekli yapı taşları olduğundan, derin uyku gerçekten “güzellik uykusu” olabilir.

Uykunun dört aşaması

Uyku başladıktan sonra uykunun dört aşaması vardır. Aşama 1 uyku, ilk NREM aşamasıdır. Burada alfa aktivitesi kaybolur. Model, düşük voltajlı karışık frekans EEG modeline dönüşür ve EEG’de keskin dalgaların serpiştirildiği belirgin teta aktivitesi (3-7 cps) vardır. Göz hareketleri yavaşlar ve kas tonusu azalır.

1. Aşama 1 sırasında kişi çevrenin farkındadır ve kolayca uyanabilir. Ani kas kasılmaları ve düşme hissi veya rüyalar olabilir.
2. Aşama 1, aşama 2’ye geçmeden önce birkaç dakika sürer. Burada EEG, uyku iğciklerinin (12-14 cps) ve K-komplekslerinin görünümünü gösterir. Bu K kompleksleri, pozitif yavaş dalgaların izlediği yüksek genlikli negatif keskin dalgalardır. Bu aynı zamanda bir NREM aşamasıdır ve kişinin algıladığı şekliyle uykunun başlangıcıdır.
3. Aşama 2’yi aşama 3 ve 4 takip eder. EEG yavaş dalgalar gösterir (insanlarda < 2 cps). Aşama 3 ve 4 ayrıca yavaş dalga uykusu (SWS), delta uykusu veya derin uyku olarak da adlandırılır. Bu aşamada uyarılma zordur. Kişi 2. evreden 4. evreye ilerledikçe göz hareketleri azalır. EMG kas tonusunun azaldığını gösterir.
4. NREM uykusunun 1-4. evrelerinden sonra REM uykusu gelir. REM uykusu sırasında EEG, evre 1 NREM uykusuna benzer görünmektedir. Teta dalgaları (3-7 cps) ve kas tonusu kaybı var. Gözler patlamalar halinde hızla hareket eder ve kas seğirmeleri olabilir

Uyku süresi

Uyku miktarı kişiden kişiye değişir. Normal uyku gereksinimi, gecelik yaklaşık 7-9 saat uykudur. Bazı kişiler gece başına 6 saatten daha az bir süre ile iyi çalışabilirken, bazıları yaklaşık 12 saat uykuya ihtiyaç duyabilir.

Uyku İle İlgili Video

Kaynaklar

1. http://www.neuroanatomy.wisc.edu/coursebook/neuro10(2).pdf
2. http://www.nhlbi.nih.gov/health/public/sleep/healthy_sleep.pdf
3. http://www.healthychildcare.org/pdf/sidsparentsafesleep.pdf